Slava: jedinstveni srpski običaj proslave porodičnog sveca zaštitnika predstavlja srž duhovnog i kulturnog identiteta srpskog naroda. Ovaj drevni obred koji UNESCO prepoznaje kao nematerijalno kulturno nasleđe čovečanstva simbolizuje neraskidivu vezu između porodice vere i tradicije.
Novembar u Srbiji donosi posebnu atmosferu. Dok se priroda priprema za zimski san domovi se zagrevaju toplinom slavskih sveća i mirisom tamjana. Ovaj mesec obeležavaju neke od najznačajnijih slava u srpskom kalendaru poput Sv. Arhanđela Mihaila (Aranđelovdan) i Sv. Đorđa (Đurđic).
Sveti Prohor Pčinjski čiji se praznik obeležava 1. novembra bio je srpski pustinjak i svetitelj iz 11. veka. Prema predanju živeo je isposničkim životom u pećini pored reke Pčinje gde je osnovao manastir koji danas nosi njegovo ime. Poznat je po svom podvigu i čudotvorstvu a posebno se ističe legenda o njegovom susretu sa vizantijskim carem Romanom IV Diogenom kome je prorekao carsku krunu. Sveti Prohor se smatra zaštitnikom porodice braka i dece. Vernici mu se mole za zdravlje sreću i blagostanje u domu. Na dan njegove slave u manastiru Sveti Prohor Pčinjski okuplja se veliki broj vernika koji dolaze da odaju počast ovom uglednom svetitelju i zatraže njegov blagoslov.
Sveti Dimitrije poznatiji kao Mitrovdan slavi se 8. novembra i jedan je od najpoštovanijih praznika u pravoslavnom kalendaru. Ovaj svetitelj rođen u Solunu u 3. veku bio je rimski vojskovođa i hrišćanski mučenik. Poznat je po svojoj nepokolebljivoj veri i hrabrosti u odbrani hrišćanstva zbog čega je pogubljen 306. godine. Sveti Dimitrije se smatra zaštitnikom vojnika mladih i porodice. Veruje se da štiti od nepravde i donosi sreću u dom. Na Mitrovdan mnoge porodice slave svoju krsnu slavu pripremajući slavski kolač žito i sveću. Ovaj dan označava i kraj jeseni i početak zime u narodnoj tradiciji pa se vezuje za mnoge običaje i verovanja vezana za predstojeću zimu.
Sveti Avramije čiji se praznik obeležava 11. novembra bio je znameniti pustinjak i duhovnik iz 4. veka. Rođen u Mesopotamiji Avramije je napustio svetovni život i posvetio se asketizmu u pustinji. Poznat je po svojoj izuzetnoj posvećenosti veri i milosrđu prema bližnjima. Legenda kaže da je svojim molitvama obratio mnoge pagane u hrišćanstvo uključujući i svoju bratanicu Mariju. Sveti Avramije se smatra zaštitnikom porodice pokajnika i onih koji traže duhovnu obnovu. Vernici mu se obraćaju za pomoć u prevazilaženju iskušenja i jačanju vere. Na dan njegove slave mnogi vernici poste i mole se tražeći njegov zagovor i blagoslov za duhovni napredak i snagu u životnim izazovima.
Sveti Kozma i Damjan poznati kao Sveti Vrači slave se 14. novembra u pravoslavnom kalendaru. Ova braća blizanci živeli su u 3. veku i bili su lekari koji su besplatno lečili ljude šireći hrišćansku veru kroz svoja dela milosrđa. Prema predanju posedovali su čudotvornu moć isceljenja zbog čega su nazivani “besrebrenicima” jer nisu naplaćivali svoje usluge. Mučenički su stradali za vreme Dioklecijanovih progona hrišćana. Smatraju se zaštitnicima lekara farmaceuta i svih zdravstvenih radnika. Vernici im se mole za zdravlje isceljenje i zaštitu od bolesti. Na dan njihove slave mnogi posećuju crkve i manastire njima posvećene tražeći blagoslov i duhovnu pomoć u borbi protiv telesnih i duševnih nevolja.
Sveti Georgije poznatiji kao Đurđic slavi se 16. novembra i predstavlja jesenji praznik posvećen ovom velikom hrišćanskom mučeniku. Za razliku od prolećnog Đurđevdana Đurđic obeležava prenos moštiju Svetog Georgija u Lidu i osvećenje hrama podignutog u njegovu čast. Sveti Georgije rimski vojnik iz 3. veka postao je simbol hrabrosti i nepokolebljive vere. Poznat je po legendi o pobedi nad aždajom koja simbolizuje trijumf dobra nad zlom. Đurđic se smatra zaštitnikom vojnika ratara i stočara. Mnoge porodice slave ovaj dan kao svoju krsnu slavu pripremajući tradicionalna jela i okupljajući rodbinu i prijatelje. Vernici se na ovaj dan mole Svetom Georgiju za zaštitu hrabrost i prosperitet.
Sveti Arhanđel Mihajlo čiji se praznik Aranđelovdan obeležava 21. novembra jedan je od najznačajnijih dana u pravoslavnom kalendaru. Arhanđel Mihajlo vođa nebeske vojske simbol je božanske pravde i zaštitnik hrišćanske vere. Prema predanju on je predvodio anđele u borbi protiv palih anđela braneći Božju slavu. Smatra se čuvarom duša umrlih i zaštitnikom policajaca vojnika i bolesnih. Aranđelovdan je jedna od najčešćih krsnih slava među Srbima kada se u domovima priprema slavski kolač žito i sveća. Vernici se na ovaj dan mole Arhanđelu Mihailu za duhovnu snagu zaštitu od zla i pravedno vođstvo u životu. Mnoge crkve i manastiri posvećeni su ovom moćnom nebeskome zaštitniku.
Sveti Mrata poznatiji kao Mratindan obeležava se 24. novembra i posvećen je Svetom Martinu episkopu iz Tura. Ovaj svetitelj rođen u 4. veku poznat je po svom milosrđu i skromnosti. Legenda kaže da je kao mladi vojnik podelio svoj ogrtač sa prosjakom u kome mu se kasnije javio sam Hristos. Mratindan se u narodnoj tradiciji smatra početkom zime i vezuje se za mnoge običaje. Veruje se da od ovog dana počinje “vučji period” koji traje šest nedelja. U nekim krajevima se na ovaj dan kolje živina posebno guske što se naziva “mratinčenje”. Sveti Mrata se smatra zaštitnikom stočara vinogradara i krigijskih zanata. Vernici mu se mole za zaštitu stoke i dobar rod u vinogradima.
Sveti Jovan Milostivi čiji se praznik obeležava 25. novembra bio je aleksandrijski patrijarh s početka 7. veka poznat po svojoj izuzetnoj dobroti i milosrđu. Rođen u bogatoj porodici na Kipru Jovan je svoj život posvetio pomaganju siromašnima i ugroženima. Nadimak “Milostivi” stekao je zbog svoje neiscrpne darežljivosti i brige za potrebite. Legenda kaže da je redovno delio svo svoje bogatstvo govoreći da Bog uvek daje više. Sveti Jovan Milostivi se smatra zaštitnikom siromašnih udovica i siročadi. Vernici mu se mole za razvijanje saosećanja i milosrđa u svojim životima. Na dan njegove slave mnogi vernici nastoje da učine dobro delo sledeći primer ovog velikog dobročinitelja.
Sveti Jovan Zlatousti čiji se praznik obeležava 26. novembra bio je jedan od najznačajnijih crkvenih otaca i arhiepiskop Carigrada u 4. veku. Nadimak “Zlatousti” dobio je zbog svoje izuzetne rečitosti i besedničkog dara. Poznat je po svojim propovedima koje su ostavile dubok trag u hrišćanskoj teologiji i liturgiji. Autor je Liturgije koja se i danas služi u pravoslavnim crkvama. Sveti Jovan se ističe svojom posvećenošću veri asketizmom i kritikom društvenih nepravdi. Smatra se zaštitnikom propovednika učitelja i tumača Svetog Pisma. Vernici mu se obraćaju za duhovnu mudrost elokventnost i snagu u ispovedanju vere. Na dan njegove slave mnogi vernici čitaju njegove spise i mole se za prosvećenje i dublje razumevanje hrišćanskih istina.
Sveti Matej čiji se praznik obeležava 29. novembra bio je jedan od dvanaest apostola i autor prvog jevanđelja. Pre nego što je postao Hristov učenik Matej je bio carinik poznat pod imenom Levi. Njegovo obraćenje i poziv da sledi Hrista predstavljaju primer Božje milosti i mogućnosti duhovne transformacije. Sveti Matej je propovedao jevanđelje u različitim zemljama a prema predanju mučenički je stradao u Etiopiji. Njegovo jevanđelje napisano na aramejskom jeziku posebno je značajno jer povezuje Stari i Novi zavet. Sveti Matej se smatra zaštitnikom finansijskih radnika računovođa i poreskih službenika. Vernici mu se mole za mudrost u upravljanju materijalnim dobrima i za duhovnu pronicljivost. Na dan njegove slave mnogi čitaju delove iz Matejevog jevanđelja tražeći dublje razumevanje Hristovog učenja.
Svaka slava nosi svoje specifičnosti ali zajednički elementi uključuju:
U modernom dobu slava zadržava svoj značaj ali se prilagođava savremenom načinu života. Mnogi mladi parovi nastavljaju tradiciju često kombinujući stare običaje sa novim trendovima u pripremi hrane i dekoraciji.
Novembar sa svojim hladnim danima i dugim noćima idealno je vreme za porodična okupljanja i negovanje tradicije. Slave u ovom mesecu podsećaju nas na važnost očuvanja kulturnog nasleđa istovremeno pružajući priliku za razmišljanje o budućnosti i načinima na koje možemo preneti ove vredne običaje na sledeće generacije.
Dok se pripremamo za zimske mesece novembarske slave nas griju toplinom zajedništva i podsećaju na neprolazne vrednosti vere porodice i tradicije. One su živi dokaz da i u savremenom svetu ima mesta za drevne običaje koji nas povezuju sa našim korenima i jedne sa drugima.
Za sve koji žele da svoju slavu obeležene na poseban način LenaWoodArt nudi jedinstvene daske za serviranje slavskog kolača. Naše daske “Žirovi” i “Grožđe” sa mogućnošću gravure sveca zaštitnika predstavljaju savršen spoj tradicije i modernog dizajna. Ove ručno rađene daske od kvalitetnog drveta ne samo da će ulepšati vašu slavsku trpezu već će postati i dragocena porodična relikvija koja se prenosi s generacije na generaciju.
Posetite našu online prodavnicu i pronađite savršenu dasku za vašu novembarsku slavu. Personalizujte je gravurom sveca i učinite vašu proslavu nezaboravnom!
Podeli ovu objavu:
© LenaWoodArt 2024
